تحلیل کنش های خشونت‌بار داعش از چشم انداز روان شناسی سیاسی: با تأکید بر نظریه تعارض واقع‌گرایانه

فهم دلایل و زمینه­های شکل­گیری خشونت و تروریسم یکی از حوزه­های اصلی روان­شناسی سیاسی است. اینکه چگونه اقدامات خشونت­بار شکل می­گیرد و متأثر از چه دلایلی شاهد تصاعد اقدامات خشونت­بار در نیمه اول قرن بیست­ویکم هستیم. توجه به مؤلفه­های محرومیت مادی و غیر مادی، همواره به عنوان یکی از مهمترین دلایل ارائه شده برای فهم خشونت سیاسی توسط اندیشمندان سیاسی مطرح شده است. در این مقاله تلاش خواهد کنش­های معطوف به خشونت داعش در چارچوب نظریه منازعه واقع­گرایانه مورد تحلیل قرار گیرد. پرسش اصلی این است که زمینه‌ها و ساختارهای محرومیت مادی و غیرمادی بروز خشونت گروه داعش کدام است و چه ابعادی از محرومیت در گرایش اعضای داعش به خشونت‌ موثر بوده است؟ فرضیه پژوهش حاضر نیز بر این مبناست که خشونت داعش حاصل مجموعه‌ای از عوامل از قبیل واکنش به تجربة استعمار، بحران هویت، ناکامی- سرخوردگی، تحقیر، تبعیض و جنگجویان خارجی نیز  به‌خصوص کشورهای غربی، حس تبعیض و تحقیر، شهروند درجه‌دو بودن و فقر، بیان می‌کنند که موجب رواج خشونت عریان از سوی داعش شده‌است. با این‌وجود، بر اساس نظریات محرومیت- پرخاشگری، محرومیت نسبی و تعارض واقع‌گرایانه می‌توان از طریق عطف نظر به سه شاخص اصلی بحث را ارائه نمود: ابتدا تأکید بر ناکامی- سرخوردگی به‌عنوان دلایل جذب شدن به داعش، دوم تأکید بر محرومیت نسبی و عوامل روان‌شناختی و سوم تعارض بیناگروهی. در مقاله حاضر، به نحوی دقیق و تحلیلی- انتقادی این سه بعد مورد توجه قرار می­گیرد.